ধাৰাবাহিক উপন্যাসৰ দ্বিতীয় অধ্যায় 18/6/16 খণ্ড (৪)
নিষ্ঠুৰ শূন্যতাৰ বিৰুদ্ধে সংগ্রাম oooooooooooooooooooooooooo oooooooooo
নদী ভালপায় শ্যামে । নদী ভালপায় তাৰ মাকেও । নদী গৰ্ভৱতী আকাশৰ অমৃতধাৰা । নদী কেতিয়াবা চকুৰ পানীৰ ধাৰা । নদীলৈ চালেই শ্যামৰ মন ভৰি পৰে । আবেলি বেলিকা লুইতৰ পাৰত বহি সি মেদুৰ মেঘৰ লুকা ভাকু চায় । সোণালী বেলিটোৱে ন কইনাৰ দৰে লাজ লাজ কৈ যেতিয়া নদীৰ পানীখিনিত মুখখন লুকুৱায়, তেতিয়া তাৰ ৰুলীলৈ মনত পৰে । তাৰ হ’ব লগীয়া কইনা ৰুলী ! কিন্তু নহ’ল – ৰুলী তাৰ কইনা নহ’ল আৰু নহ’বও ! ৰুলীৰ লগত কেইবাদিনো একেলগে নদী চোৱাৰ , আকাশ চোৱাৰ আনন্দ অনুভৱ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিও সি পৰা নাছিল । একেখন নদী, একেখন আকাশ , একেটা বেলিৰ ৰূপ লাৱণ্যই ভিন্ন ব্যক্তিৰ বাবে ভিন্ন অনুভূতি কঢ়িয়ায় । কিছুমানক প্রকৃতিৰ ৰূপ লাৱণ্যই অনুভৱৰ স্বৰ্গীয় সুধা দিয়ে আৰু কিছুমানক একো অনুভৱেই নিদিয়ে । ৰুলীয়ে একো অনুভৱ কৰিব পৰা নাছিল । কেনেকৈ বাৰু কিছুমান মানুহ প্রকৃতিৰ সৌন্দৰ্যৰ প্রতি ইমান উদাসীন হয় ! কেনেকৈ বাৰু তেনে এখন উদাসীন হিয়াৰ গৰাকীক লৈ সি তাৰ আবেগৰ ,সপোনৰ পৃথিৱীখন ৰচিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল! –মাকে ঠিকেই কৈছিল তাক : আমাৰ জীৱনত ঘটা প্রত্যেকটো ঘটনাৰ এটা অৰ্থপূৰ্ণ কাৰণ থাকে । জীৱনে আমাক সদায় সৰ্বশ্রেষ্ঠ অৱদান দিয়ে । গতিকে আমি যেতিয়াই যি পৰিবেশতে নাথাকোঁ কিয়- সুখী হ’ব লাগে । মাকে তাক সদায় আওঁৰাবলৈ কৈছিল : “মই য’ত , যি পৰিবেশত, যি সকল মানুহৰ লগত আছোঁ – তাতেই সদায় সুখী আৰু সহজবোধ কৰোঁ ।”ৰুলীৰ বাবে কান্দি কাটি অপচয় কৰা সময়বোৰৰ কথা ভাবিলে তাৰ এতিয়া নিজৰ ওচৰতে লাজ লাগে !!
সি সুখী হ’বলৈ আৰু সকলোকে সুখী কৰিবলৈ আপ্রাণ চেষ্টা কৰিছিল । আনক সুখী কৰিবৰ বাবে কৰা প্রচেষ্টাত সি পুনৰ উজুটি খাইছে । অৱশ্যে তাৰ মাকে তাক উদ্ধাৰ কৰি লৈ আনিছে । তাৰ বাবে তেওঁ তীব্র গৰল পান কৰিব লগা হৈছে ! কি যে বিচিত্র এই সংসাৰ ! মাক আৰু সন্তানৰ মৰমবোৰতো মানুহ সন্দিহান হয় , ঈৰ্ষান্বিত হয় ! বেলিটোৱে লুইতৰ বুকুত নিজক লুকুৱাৰ পাছত লুইতৰ পানীবোৰো কজলা হৈ পৰিছে । আজি নীলাক্ষীৰ কথা শুনি তাৰ মাকৰো বুকুখন এনেকুৱা কজলা হৈ পৰিছে নেকি বাৰু ??
: “ কিয় ইমান ভালপোৱা সেই গৰাকী মানুহক ? কেনেকৈ তেওঁ তোমাৰ “মা” হ’ব ! তোমাক জন্ম দিয়া মা এজনীয়েই । এটা ল'ৰাৰ মাত্র এজনীয়েই মাক থাকে । একেটা ল'ৰাক দুজনী মাকে জন্ম দিব নোৱাৰে !”
: “ তুমি নুবুজিবা নীলাক্ষী – তোমাৰ বুজাৰ সাধ্য নাই । এজনী মায়ে মোক নিজৰ তেজ মঙহেৰে জন্ম দিলে আৰু আন গৰাকী মায়ে নিজৰ হৃদয় আৰু আত্মাৰে জন্ম দিলে !”
: “ চব বুলশ্বিট !! এজনী গাভৰু ছোৱালীৰ সান্নিধ্য আৰু প্রেম স্বীকাৰ কৰিবলৈ সেই মানুহজনীৰ অনুমতি তোমাক কিয় লাগে ? তেওঁ হয়তো তোমাৰ ‘মা’ নহয় - প্রেয়সীহে হয় !”
: “নীলাক্ষী !” শ্যাম গুজৰি উঠিছিল ! এতিয়াও নীলাক্ষীৰ এই কথা কাণত বাজিলে তাৰ শিৰা উপশিৰাৰ মাজেদি গৰম তেজৰ স্রোত বৈ যায় । নীলাক্ষীৰ কথাই কিন্তু তাৰ মাকক অলপো বিচলিত কৰিব পৰা নাছিল । কাৰণ মাক অৰুণিমাই বুজিছিল সকলো মানুহৰে মন, হৃদয়, বিচাৰ বিবেচনাত প্ৰজ্ঞা নাথাকে ৷সেয়ে তেওঁ নীলাক্ষীৰ মনলৈ সুচিন্তা আহিবৰ বাবে প্রাৰ্থনা কৰিছিল । শ্যামকো সেই উপদেশ দিছিল । প্রাৰ্থনাই বাৰু শ্যামৰ মনত নীলাক্ষীৰ প্রতি জন্ম হোৱা বিতৃষ্ণা দূৰ কৰিব পাৰিবনে? মনত বিতৃষ্ণা আৰু খঙ লৈ সি জীয়াই থাকিবলৈ বৰ কষ্ট পায় ! সেয়ে সি তাৰ প্রিয় প্রকৃতিৰ সান্নিধ্য ল’বলৈ ওলাই আহিছে । মৌনতা বহুত ভালপায় সি । নীৰৱ পুখুৰীৰ পানী, নিঃশব্দে বৈ থকা নৈ এইবোৰৰ পাৰত বহি সি নিজৰ মাজত সোমাই পৰে । মাকৰ বাহিৰে কেৱল এই নিঃশব্দ , নিঃস্তৰংগ জলস্রোতবোৰেহে তাক বুজি পোৱা যেন লাগে ।
মাকলৈ মনত পৰিলে তাৰ কেতিয়াবা চকুপানী ওলাই আহে । তাৰ দুয়োগৰাকী মাকেই অপূৰ্ব ! তেজ মহঙৰ শৰীৰ দিয়া মাকে তাক সুন্দৰ অনুভৱৰ পৃথিৱী এখন দিছিল । আজলী মাকজনীয়ে তাক খং উঠিলে আকাশলৈ চাবলৈ ,দুখ লাগিলে মাটিলৈ চাবলৈ কৈছিল । এইদৰে সৰুৰে পৰা আকাশ আৰু মাটিলৈ চাওঁতে চাওঁতে তাৰ হৃদয়খন আকাশৰ দৰে বিশাল আৰু মাটিৰ দৰে সৰল হৈ পৰিছিল । আন সকলোতকৈ পৃথক তাৰ মন আৰু হৃদয় । সকলো মানুহে পৰিণত বয়সত আবেগৰ ওপৰত নিয়ন্ত্রণ বঢ়াই নিয়ে । কিন্তু তাৰ ক্ষেত্রতচোন ওলোটাহে হৈছে ! দুয়োগৰাকী মাকৰ ওচৰত দিনে দিনে যেন সি সৰুহে হৈ গৈ আছে । সৰু কেঁচুৱাৰ দৰেই সি মাকৰ মৰম আব্দাৰ বিচাৰে । মাকৰ স্নেহময়ী বুকুৰ মাজত কুচিমুচি সোমাই নিজক পাহৰি থাকিবলৈ বিচাৰে ।
হঠাৎ তাৰ ৰুদিয়াৰ্ড কিপলিংৰ কবিতা এটা মনত পৰিল – লুইতৰ বুকুৰ মাজৰ পৰা মাজে মাজে ভাঁহি অহা নাৱৰীয়াৰ বুকু ভঙা গানৰ কলিৰ সুৰৰ লগত মিলাই সিও গাবলৈ ধৰিলে :
If I were hanged on the highest hill,
Mother o’mine, O mother o’mine!
I know whose love would follow me still,
Mother o’mine, O mother o’mine!
If I were drowned in the deepest sea,
Mother o’mine, O mother o’mine!
I know whose tears would come down to me ,
Mother o’mine, O mother o’mine!
If I were damned of body and soul,
I know whose prayers would make me whole,
Mother o’mine, O mother o’mine!
- ****Rudyard Kipling , The Light that Failed, ”Dedication”
- (আগলৈ ...)
নিষ্ঠুৰ শূন্যতাৰ বিৰুদ্ধে সংগ্রাম oooooooooooooooooooooooooo
নদী ভালপায় শ্যামে । নদী ভালপায় তাৰ মাকেও । নদী গৰ্ভৱতী আকাশৰ অমৃতধাৰা । নদী কেতিয়াবা চকুৰ পানীৰ ধাৰা । নদীলৈ চালেই শ্যামৰ মন ভৰি পৰে । আবেলি বেলিকা লুইতৰ পাৰত বহি সি মেদুৰ মেঘৰ লুকা ভাকু চায় । সোণালী বেলিটোৱে ন কইনাৰ দৰে লাজ লাজ কৈ যেতিয়া নদীৰ পানীখিনিত মুখখন লুকুৱায়, তেতিয়া তাৰ ৰুলীলৈ মনত পৰে । তাৰ হ’ব লগীয়া কইনা ৰুলী ! কিন্তু নহ’ল – ৰুলী তাৰ কইনা নহ’ল আৰু নহ’বও ! ৰুলীৰ লগত কেইবাদিনো একেলগে নদী চোৱাৰ , আকাশ চোৱাৰ আনন্দ অনুভৱ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিও সি পৰা নাছিল । একেখন নদী, একেখন আকাশ , একেটা বেলিৰ ৰূপ লাৱণ্যই ভিন্ন ব্যক্তিৰ বাবে ভিন্ন অনুভূতি কঢ়িয়ায় । কিছুমানক প্রকৃতিৰ ৰূপ লাৱণ্যই অনুভৱৰ স্বৰ্গীয় সুধা দিয়ে আৰু কিছুমানক একো অনুভৱেই নিদিয়ে । ৰুলীয়ে একো অনুভৱ কৰিব পৰা নাছিল । কেনেকৈ বাৰু কিছুমান মানুহ প্রকৃতিৰ সৌন্দৰ্যৰ প্রতি ইমান উদাসীন হয় ! কেনেকৈ বাৰু তেনে এখন উদাসীন হিয়াৰ গৰাকীক লৈ সি তাৰ আবেগৰ ,সপোনৰ পৃথিৱীখন ৰচিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল! –মাকে ঠিকেই কৈছিল তাক : আমাৰ জীৱনত ঘটা প্রত্যেকটো ঘটনাৰ এটা অৰ্থপূৰ্ণ কাৰণ থাকে । জীৱনে আমাক সদায় সৰ্বশ্রেষ্ঠ অৱদান দিয়ে । গতিকে আমি যেতিয়াই যি পৰিবেশতে নাথাকোঁ কিয়- সুখী হ’ব লাগে । মাকে তাক সদায় আওঁৰাবলৈ কৈছিল : “মই য’ত , যি পৰিবেশত, যি সকল মানুহৰ লগত আছোঁ – তাতেই সদায় সুখী আৰু সহজবোধ কৰোঁ ।”ৰুলীৰ বাবে কান্দি কাটি অপচয় কৰা সময়বোৰৰ কথা ভাবিলে তাৰ এতিয়া নিজৰ ওচৰতে লাজ লাগে !!
সি সুখী হ’বলৈ আৰু সকলোকে সুখী কৰিবলৈ আপ্রাণ চেষ্টা কৰিছিল । আনক সুখী কৰিবৰ বাবে কৰা প্রচেষ্টাত সি পুনৰ উজুটি খাইছে । অৱশ্যে তাৰ মাকে তাক উদ্ধাৰ কৰি লৈ আনিছে । তাৰ বাবে তেওঁ তীব্র গৰল পান কৰিব লগা হৈছে ! কি যে বিচিত্র এই সংসাৰ ! মাক আৰু সন্তানৰ মৰমবোৰতো মানুহ সন্দিহান হয় , ঈৰ্ষান্বিত হয় ! বেলিটোৱে লুইতৰ বুকুত নিজক লুকুৱাৰ পাছত লুইতৰ পানীবোৰো কজলা হৈ পৰিছে । আজি নীলাক্ষীৰ কথা শুনি তাৰ মাকৰো বুকুখন এনেকুৱা কজলা হৈ পৰিছে নেকি বাৰু ??
: “ কিয় ইমান ভালপোৱা সেই গৰাকী মানুহক ? কেনেকৈ তেওঁ তোমাৰ “মা” হ’ব ! তোমাক জন্ম দিয়া মা এজনীয়েই । এটা ল'ৰাৰ মাত্র এজনীয়েই মাক থাকে । একেটা ল'ৰাক দুজনী মাকে জন্ম দিব নোৱাৰে !”
: “ তুমি নুবুজিবা নীলাক্ষী – তোমাৰ বুজাৰ সাধ্য নাই । এজনী মায়ে মোক নিজৰ তেজ মঙহেৰে জন্ম দিলে আৰু আন গৰাকী মায়ে নিজৰ হৃদয় আৰু আত্মাৰে জন্ম দিলে !”
: “ চব বুলশ্বিট !! এজনী গাভৰু ছোৱালীৰ সান্নিধ্য আৰু প্রেম স্বীকাৰ কৰিবলৈ সেই মানুহজনীৰ অনুমতি তোমাক কিয় লাগে ? তেওঁ হয়তো তোমাৰ ‘মা’ নহয় - প্রেয়সীহে হয় !”
: “নীলাক্ষী !” শ্যাম গুজৰি উঠিছিল ! এতিয়াও নীলাক্ষীৰ এই কথা কাণত বাজিলে তাৰ শিৰা উপশিৰাৰ মাজেদি গৰম তেজৰ স্রোত বৈ যায় । নীলাক্ষীৰ কথাই কিন্তু তাৰ মাকক অলপো বিচলিত কৰিব পৰা নাছিল । কাৰণ মাক অৰুণিমাই বুজিছিল সকলো মানুহৰে মন, হৃদয়, বিচাৰ বিবেচনাত প্ৰজ্ঞা নাথাকে ৷সেয়ে তেওঁ নীলাক্ষীৰ মনলৈ সুচিন্তা আহিবৰ বাবে প্রাৰ্থনা কৰিছিল । শ্যামকো সেই উপদেশ দিছিল । প্রাৰ্থনাই বাৰু শ্যামৰ মনত নীলাক্ষীৰ প্রতি জন্ম হোৱা বিতৃষ্ণা দূৰ কৰিব পাৰিবনে? মনত বিতৃষ্ণা আৰু খঙ লৈ সি জীয়াই থাকিবলৈ বৰ কষ্ট পায় ! সেয়ে সি তাৰ প্রিয় প্রকৃতিৰ সান্নিধ্য ল’বলৈ ওলাই আহিছে । মৌনতা বহুত ভালপায় সি । নীৰৱ পুখুৰীৰ পানী, নিঃশব্দে বৈ থকা নৈ এইবোৰৰ পাৰত বহি সি নিজৰ মাজত সোমাই পৰে । মাকৰ বাহিৰে কেৱল এই নিঃশব্দ , নিঃস্তৰংগ জলস্রোতবোৰেহে তাক বুজি পোৱা যেন লাগে ।
মাকলৈ মনত পৰিলে তাৰ কেতিয়াবা চকুপানী ওলাই আহে । তাৰ দুয়োগৰাকী মাকেই অপূৰ্ব ! তেজ মহঙৰ শৰীৰ দিয়া মাকে তাক সুন্দৰ অনুভৱৰ পৃথিৱী এখন দিছিল । আজলী মাকজনীয়ে তাক খং উঠিলে আকাশলৈ চাবলৈ ,দুখ লাগিলে মাটিলৈ চাবলৈ কৈছিল । এইদৰে সৰুৰে পৰা আকাশ আৰু মাটিলৈ চাওঁতে চাওঁতে তাৰ হৃদয়খন আকাশৰ দৰে বিশাল আৰু মাটিৰ দৰে সৰল হৈ পৰিছিল । আন সকলোতকৈ পৃথক তাৰ মন আৰু হৃদয় । সকলো মানুহে পৰিণত বয়সত আবেগৰ ওপৰত নিয়ন্ত্রণ বঢ়াই নিয়ে । কিন্তু তাৰ ক্ষেত্রতচোন ওলোটাহে হৈছে ! দুয়োগৰাকী মাকৰ ওচৰত দিনে দিনে যেন সি সৰুহে হৈ গৈ আছে । সৰু কেঁচুৱাৰ দৰেই সি মাকৰ মৰম আব্দাৰ বিচাৰে । মাকৰ স্নেহময়ী বুকুৰ মাজত কুচিমুচি সোমাই নিজক পাহৰি থাকিবলৈ বিচাৰে ।
হঠাৎ তাৰ ৰুদিয়াৰ্ড কিপলিংৰ কবিতা এটা মনত পৰিল – লুইতৰ বুকুৰ মাজৰ পৰা মাজে মাজে ভাঁহি অহা নাৱৰীয়াৰ বুকু ভঙা গানৰ কলিৰ সুৰৰ লগত মিলাই সিও গাবলৈ ধৰিলে :
If I were hanged on the highest hill,
Mother o’mine, O mother o’mine!
I know whose love would follow me still,
Mother o’mine, O mother o’mine!
If I were drowned in the deepest sea,
Mother o’mine, O mother o’mine!
I know whose tears would come down to me ,
Mother o’mine, O mother o’mine!
If I were damned of body and soul,
I know whose prayers would make me whole,
Mother o’mine, O mother o’mine!
- ****Rudyard Kipling , The Light that Failed, ”Dedication”
- (আগলৈ ...)
No comments:
Post a Comment