'প্ৰকাশ' আলোচনীৰ কবিতাৰ সমালোচনা আলোচক- পাৰবীন চুলতানা(পৰী পাৰবীন), সদস্য, আখৰুৱা

চানেকি শিতান : ডিচেম্বৰ, ২০১৬
'প্ৰকাশ' আলোচনীৰ কবিতাৰ সমালোচনা
আলোচক- পাৰবীন চুলতানা(পৰী পাৰবীন), সদস্য, আখৰুৱা
০০০০০০০

আগকথা:
'আখৰুৱা'ৰ ব্যৱস্থাপনা সমিতিৰ ফালৰ পৰা ন-শিকাৰু (কবি বুলি এতিয়াও নিজকে ভাবিব পৰা হোৱাগৈ নাই) পৰী পাৰবীনৰ কান্ধত এটা গধুৰ দায়িত্ব জাপি দিয়া হ’ল। কবিতাৰ উৎকৰ্ষ সাধনৰ অৰ্থে লোৱা এই প্ৰচেষ্টাক প্ৰশংসা নকৰি নোৱাৰি যদিও মনতে এক শংকাবোধ… পাৰিম জানো? হয়তো অলপ আত্মবিশ্বাসৰ অভাৱ। অলপ চৰ্চা কৰিলে পৰা যাব বুলি নিজকে সান্ত্বনা দিয়া হ’ল যদিও ইটো-সিটো এৰাব নোৱাৰা ব্যস্ততাৰ মাজত সোমাই কৰৱী ডেকা হাজৰিকাৰ কবিতাৰ ‘ৰূপছায়া’ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ড০ পূৰ্ণ ভট্টাচাৰ্যৰ ‘আধুনিক অসমীয়া কবিতা’লৈকে গোটেইকেইখন সংগৃহীত কিতাপ চেল্ফত মুখ থেকেচা খাই পৰি থাকিল। অৱশেষত আহিল নিৰ্ধাৰিত সময়। সময়ৰ অভিধানত ক্ষমা শব্দটো নাই, সেয়ে কেঁচেলুৱা চিন্তাশক্তিৰে এই অভাগিনীয়ে কলমটো হাতত তুলি ল’লোঁ। ভুল হ’লে ক্ষমা প্ৰাৰ্থনীয়।

নিৰ্বাচিত কবিতা: কবি ৰফিকুল হোছেইন ডাঙৰীয়াৰ ‘কাউৰী পিয়াহ’ (পৃষ্ঠা নং ৪৬, প্ৰকাশ, ডিচেম্বৰ, ২০১৬)
ৰফিকুল হোছেইন ডাঙৰীয়াৰ দৰে প্ৰতিষ্ঠিত কবিৰ কবিতা আলোচনা কৰিবলৈ সুযোগ পাই নিজকে ধন্য মানিছোঁ। ‘কাউৰী পিয়াহ’ কবিতাটোৱে কেবাটিও সামাজিক পৰিঘটনা আঙুলিয়াই দিছে। সেয়ে বেছিপৰ পাঠকৰ ধৈৰ্যপৰীক্ষা নলৈ কবিতাটো হুবহু তুলি দিয়া হ'ল।

কাউৰী পিয়াহ

নাভাবিব এয়া সাধুকথাৰ সেই কাউৰীটোৰ সাধু

এদিন হ’ল কি,
সাউতকৈ উৰি আহি ক’ৰবাৰ পৰা
কাউৰী এটা পৰিলেহি
পৰিত্যক্ত কলহ এটাৰ কলহ-কাণত
জুমি চাই দেখে- হায়!
তলিতহে আছে মাথোন এচলুমান পানী
কি কৰা যায়!

পলকতে চকু গ’ল
কাষৰতে পৰি থকা
শিলগুটিৰ টুকুৰাবোৰলৈ
বাঃ! আৰু কোনে পায়
ঠোঁটৰ চেপত শিল
কলহ-তলিত খুটুং-খাটাং
ক্ৰ্মশঃ উঠি আহিল
কলহ গৰ্ভৰ পানী কলহ মুখলৈ

মুঠতে পিয়াহ পূৰণৰ যুদ্ধ
এতিয়া কথা হ’ল
এয়া কাৰ ডিঙিৰ কাতৰ পিয়াহ
কাউৰীটোৰ ?
নে খৰাং ভূমিত জঁই পৰি থকা
ভোকাতুৰ মানুহ
জঁকাময় বৃক্ষৰ
নে প্ৰেম ধূলিয়ৰি ভূমিত
পাখিসৰা প্ৰেমৰ!
শক্তি দখলৰ ধৰ্ম যুদ্ধতো
থাকে ৰক্তপায়ী পিয়াহ
নে দেহতকৈ মিঠা আৰু একো নাই বুলি
সুনীলদাই ভবাৰ দৰে
কোনো পৰকীয়া প্ৰেমৰ পিয়াহ?

কাউৰীটোকে সোধক!

যিহেতু সি সেই সাধুকথাটোৰ
সাধু-সৎ কাউৰীটো নহয়!

(বিঃদ্ৰঃ সুনীল দা অৰ্থাৎ প্ৰসিদ্ধ কথাশিল্পী সুনীল গংগোপাধ্যায় ।)

উৎস নোহোৱা সাধুকথাবোৰ প্ৰধানতঃ নীতিশিক্ষাৰ বাৰ্তাবাহক, যিবোৰ মানুহৰ মুখে মুখে কোন কাহানিবাৰেপৰা চলি আহিছে। বুধিয়ক কাউৰীৰ সাধুটোও তেনে এক প্ৰচলিত সাধু, যিয়ে আমাক যিকোনো প্ৰতিকূল পৰিস্থিতিকো বুদ্ধিৰে জিনিবলৈ শিকায়।এচলুমান পানী থকা কলহটো কাষতে পৰি থকা শিলগুটিৰ টুকৰাবোৰেৰে ভৰাই তৃষ্ণাতুৰ কাউৰীজনীয়ে ঠোঁটেৰে ঢুকি পোৱা কৰি লৈছিল। পিয়াহত আতুৰ কাউৰীজনীৰ সেয়া আছিল পিয়াহ নিবাৰণৰ পৰম কৌশল।
কবিতাটোত কাউৰীজনী আৰু তাইৰ পিয়াহক প্ৰতীকৰূপে দেখুওৱা হৈছে। তৃতীয় আৰু চতুৰ্থ স্তৱকত সেই প্ৰতীকীধৰ্মৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়।
পিয়াহ পূৰণৰ যুদ্ধ চাৰিওফালে। এতিয়া কথা হ’ল কাৰ ডিঙিৰ কাতৰ পিয়াহত আকুল এই পৃথিৱী, কবিয়ে প্ৰশ্ন কৰিছে।

এয়া কাৰ ডিঙিৰ কাতৰ পিয়াহ
কাউৰীটোৰ?
নে খৰাং ভূমিত জঁই পৰি থকা
ভোকাতুৰ মানুহ
জঁকাময় বৃক্ষৰ
নে প্ৰেম ধূলিয়ৰি ভূমিত
পাখিসৰা প্ৰেমৰ!

‘কাউৰী’ নামৰ প্ৰতীকটোৰ সূচকডালে এদল ভোকাতুৰ মানুহক ইংগিত কৰিছে। ভোকৰ ভাতসাজ মোকলাবলৈকো সক্ষম নোহোৱা দৰিদ্ৰ কৃষকশ্ৰেণীৰ আতুৰতাক কাউৰীজনীৰ তৃষ্ণাতুৰ অৱস্থাৰ লগত ৰিজাব পাৰি। খৰাঙে দহা কৃষিভূমিত জঁই পৰে হেঁপাহৰ কঠিয়া। সেউজীয়া আস্থাবোৰ হেৰাই যায়। ভোকত পেটত গামোচা বান্ধি লোৱা কৃষকে কিন্তু বিচাৰি নাপায় সাধুকথাৰ বুধিয়ক কাউৰীজনীৰ ভোকৰূপী পিয়াহ নিবাৰণৰ কৌশল।
খৰাং ভূমিৰ ৰস-জীপ নোহোৱা বৃক্ষজোপাৰ দৰে নিষ্প্ৰাণ আজিৰ পৃথিৱী। এটুপি সঞ্জীৱনী ৰসৰ বাবে ব্যাকুল হৈ পৰা পৃথিৱীখনৰ কাতৰতাৰ উত্তৰ আজিৰ কাউৰীজনীয়ে দিব পৰা নাই।
ডৌকা ভগা চৰাইজনীৰ দৰে চটফটাই ৰৈছে আজিৰ প্ৰেমিকযুগল। বিভিন্ন কাৰণত অস্থিৰ হৈ ধূলিয়ৰি হৈ ৰৈছে প্ৰেমৰ পৱিত্ৰ ভূমি। যি পৱিত্ৰ ভূমি জীপাল কৰি তুলিছিল পানৈ জংকিৰ স্বৰ্গীয় প্ৰেমে, যি পৱিত্ৰ ভূমি জীপাল কৰি তুলিছিল লাইলা-মজনুৰ শাশ্বত প্ৰেমে, সেই ভূমি ধূলিময় হৈছে অবিশ্বাসৰ যুদ্ধত। ক্ষণে ক্ষণে সৰিছে অনাস্থা। সেই অনাস্থাক জিনিবলৈ শিকোৱা নাই বুধিয়ক কাউৰীয়ে।

শক্তি দখলৰ ধৰ্ম যুদ্ধতো
থাকে ৰক্তপায়ী পিয়াহ

ক্ষমতা প্ৰদৰ্শনত বলীয়ান ৰাষ্ট্ৰবাদ। ধৰ্মৰ নামত কুটুমে কুটুমক বধিছে, কুটুমে কুটুমৰ তেজ পান কৰিছে। কি নাম দিয়া যায় এই পিয়াহৰ? কিহেৰে দূৰ হ’ব এই পিয়াহ, এই উত্তৰটোও কাউৰীজনীৰ ওচৰত নাই।

নে দেহতকৈ মিঠা আৰু একো নাই বুলি
সুনীলদাই ভবাৰ দৰে
কোনো পৰকীয়া প্ৰেমৰ পিয়াহ?

সমাজত ৰঘুমলাৰ দৰে বাঢ়িছে দেহজ প্ৰেম। সমান্তৰালভাৱে বাঢ়িছে পৰকীয় প্ৰেম। শৰীৰী প্ৰেমৰ বন্যাত উটি ভাঁহি গৈছে সমাজৰ মূল্যবোধ। ইয়াক ৰোধ কৰাৰ উপায় আছেনে বুলি কবিয়ে প্ৰশ্ন কৰিছে।